Hoe worden presidenten gekozen in Iran?

Hoe worden Iraanse presidentskandidaten gescreend?

Om zich verkiesbaar te kunnen stellen, moeten degenen die aankondigen zich verkiesbaar te willen stellen, worden doorgelicht en goedgekeurd door de Iraanse Raad van Hoeders. Dit is het meest invloedrijke orgaan in Iran en bestaat uit zes theologen die zijn benoemd door de Opperste Leider en zes juristen die zijn benoemd door de rechterlijke macht en goedgekeurd door het parlement.

Slechts 6 van de 80 kandidaten werden goedgekeurd door de Raad van Hoeders voor de verkiezingen van 2024. Dit is een machtig orgaan van theologen en juristen die met de hand worden geselecteerd door de Opperste Leider en de rechterlijke macht. Alle vrouwen, Arabieren en seculiere kandidaten werden uitgesloten van deelname.

De Raad van Hoeders diskwalificeerde ook kandidaten met ambities die verder reikten dan het presidentschap (zoals Ali Larijani, een voormalige parlementsvoorzitter uit het klerikale centrum van Qom, die had kunnen meedingen naar de rol van opperste leider, en voormalig president Mahmoud Ahmadinejad, die publiekelijk ruzie had gehad met de opperste leider).

In feite waren vijf van de zes goedgekeurde kandidaten geen geestelijken, waardoor ze gediskwalificeerd werden om ooit opperste leider te worden.

Hoe heeft het volk van Iran gestemd bij de presidentsverkiezingen van 2024?

In een verrassende wending, en zelfs ondanks het feit dat twee van de hardliners afhaakten in een poging om splitsing van de stemming te voorkomen, trok Pezeshkian een onbeslist resultaat tegen Jalili, waarbij Jalili de leiding nam in de traditionele islamitische centra – provincies zoals Qom, het bastion van de sjiitische islam – en Pezeshkan de weg wees in de etnische gemeenschappen. Dit ondanks het feit dat deze gemeenschappen de laagste opkomst hadden en gemarginaliseerde minderheden weinig vertrouwen in het proces of het regime toonden.

In de provincie Kermanshah bijvoorbeeld, waar veel Koerden wonen (Pezeshkian’s moeder is Koerdisch), was de opkomst 29% lager dan bij de vorige verkiezingen.

Toch kwam Masoud Pezeshkian als eerste binnen met 10,4 miljoen stemmen (42,45%), op de voet gevolgd door Saeed Jalili, een hardliner en voormalig secretaris van de Hoge Nationale Veiligheidsraad en nucleair onderhandelaar, met 9,4 miljoen stemmen (38,61%). De andere twee, Qalibaf (conservatieve voorzitter van het parlement) en Pourmohammadi, behaalden samen minder dan 15% van de stemmen.

Voor de week daarop werden herhalingsverkiezingen aangekondigd. De opkomst steeg naar 49,8%. Ondanks de verwachting dat Jalili’s positie versterkt zou worden door de steun van Qalibaf, won Pezeshkian met 53,6% van de stemmen (tegenover 44,3% voor Jalili).

Nu is Pezeshkian benoemd tot president van Iran – en we bevinden ons in onbekende wateren.

Wat kan dit betekenen voor Iran? In het kort, waarschijnlijk niets belangrijks.

Op papier belooft Pezeshkian veel. Maar in werkelijkheid zal hij gecontroleerd en bewaakt blijven worden door de echte autoriteit die Iran bestuurt: de Opperste Leider.